Giữa muôn vàn loại mứt Tết khắp ba miền, mứt gừng Huế vẫn giữ một vị trí riêng trong lòng người thưởng thức bởi hương cay nồng đậm đà và sự mộc mạc đặc trưng. Không chỉ là một món ăn vặt quen thuộc trong dịp đầu năm, mứt gừng Huế còn là một lát cắt nhỏ đầy tinh tế của ẩm thực đất cố đô – nơi mà mỗi món ăn đều được chế biến với tất cả sự tỉ mỉ và lòng trân trọng.
Gừng Tuần – Bí quyết tạo nên vị cay không lẫn vào đâu được
Nguồn gốc của hương vị đặc biệt này bắt đầu từ chính nguyên liệu: gừng Tuần. Được trồng trên vùng đất pha sỏi, dốc đồi và ven sông Hương thuộc khu vực Tuần (gần điện Hòn Chén), gừng ở đây hấp thụ tinh hoa của đất trời xứ Huế – cay nồng hơn, thơm sâu hơn và có hậu vị kéo dài. Chính yếu tố thổ nhưỡng cùng khí hậu đặc trưng đã làm nên loại gừng nhỏ củ nhưng giàu tinh dầu, là nguyên liệu “vàng” cho món mứt gừng trứ danh.
Không giống như gừng trồng ở các vùng đồng bằng thường cho vị the nhẹ, gừng Tuần mang trong mình vị cay ấm như ngọn lửa đầu xuân, đủ để làm bừng tỉnh mọi giác quan.
Quy trình chọn gừng – Nghệ thuật ngay từ bước đầu tiên
Để làm ra mẻ mứt gừng đúng chuẩn Huế, việc lựa chọn nguyên liệu được coi là khâu quan trọng nhất. Người làm mứt lâu năm thường chọn gừng già vừa, không quá non để tránh bị mềm, cũng không quá già khiến gừng xơ và mất đi độ giòn. Mỗi củ gừng được rửa sạch, cạo vỏ cẩn thận, thái lát đều tay – không quá mỏng, không quá dày – đảm bảo khi sên sẽ giữ được độ dẻo, độ giòn lý tưởng.
Từng lát mứt là cả một quá trình công phu
Gừng sau khi thái được luộc sơ để giảm bớt độ cay gắt ban đầu nhưng vẫn giữ lại phần tinh chất cay đặc trưng. Sau đó, gừng được để ráo nước hoàn toàn trước khi ướp đường theo tỷ lệ cân bằng, thường là 1:1. Đường cát trắng sẽ thấm dần vào lát gừng, giúp trung hòa vị cay và tạo nên lớp áo kết tinh mỏng, ngọt thanh khi sên xong.
Sên mứt cũng là cả một nghệ thuật. Người làm cần đều tay, canh lửa vừa đủ – quá to sẽ làm đường cháy khét, quá nhỏ sẽ khiến mứt không khô đúng cách. Cả gian bếp dậy mùi thơm của gừng quyện đường – một hương thơm mộc mạc, gợi nhớ không khí Tết trong những căn nhà xưa.
Không màu nhân tạo, không chất bảo quản – giữ trọn sự tự nhiên
Khác với nhiều loại mứt hiện đại, mứt gừng Huế truyền thống không dùng phẩm màu hay chất bảo quản. Một số người còn ngâm gừng với nước chanh để giữ màu tươi sáng và tạo độ bóng tự nhiên. Sau khi hoàn tất, mứt được để nguội trên giấy thấm dầu rồi đóng gói trong hũ thủy tinh hoặc túi giấy kraft – vừa đảm bảo an toàn thực phẩm, vừa giữ được độ khô, thơm trong suốt 5–6 tháng.
Mứt gừng Huế – hương vị của mùa Tết và sự ấm áp lan tỏa
Giữa tiết trời se lạnh đầu xuân, thưởng thức một lát mứt gừng cay nồng cùng chén trà nóng là một thú vui thanh tao mà người Huế trân quý. Cái cay của gừng đánh thức vị giác, cái ngọt của đường làm dịu lòng, còn mùi thơm lan tỏa khơi gợi bao kỷ niệm cũ – nơi mà mỗi lát mứt gừng là một chút ấm áp được gói ghém để sẻ chia.
Không chỉ ngon, mứt gừng còn được biết đến như một bài thuốc dân gian, giúp làm ấm bụng, chống cảm lạnh và hỗ trợ tiêu hóa. Đây cũng chính là lý do tại sao mứt gừng Huế không chỉ là món quà Tết đơn thuần mà còn là biểu tượng của sự quan tâm và lời chúc sức khỏe đầu năm.
